Diyabetik Hastalar Nasıl Beslenmeli?

Diyabet (şeker hastalığı) tanısı konmuş bir kişi hayatında önemli değişiklikler yaratmak zorundadır. Bunlardan belki de en önemlisi beslenme alışkanlıklarını gözden geçirip, yanlışları düzeltmektir. Sağlıklı beslenme düzeni ve egzersiz diyabetik olmayan insanlar kadar diyabetiklerde de hayat kalitesini arttırmaktadır.

Diyabetin tedavisinde temel amaç kan şekerinin normal sınırların dışına çıkmaması sağlamak ve oluşabilecek hastalıkların önüne geçmektir. Kullanmanız önerilen (hekiminiz tarafından) ilaçlar ile birlikte takip edeceğiniz bir beslenme planı sağlığınızın bozulmasının önüne geçecektir.

Doğru bir beslenmenin temel noktalarına bakacak olursak:

1. Karbonhidrat

Karbonhidrattan bahsederken genelde şu terimler tercih edilir: şekerler, nişasta ve lif. Basit şekerler ve hızlı etkili karbonhidratlar gibi gruplardan kaçınılmalıdır. Sağlıklı kişilerde ve tip 2 diyabet riski taşıyanlarda yapılan araştırmalar, özellikle tam tahıllar, meyveler, sebzeler ve az yağlı süt gibi karbonhidrat içeren gıdaların diyabetli kişilerin diyetine dahil edilmesinin önemini göstermiştir.

Karbonhidrat seçimini yaparken glisemik indeksi düşük besinler tercih etmek her zaman daha doğru olan tercihtir. Glisemik indeks, kısaca karbonhidratların kandaki şeker seviyesine yaptıklarını etkiyi ölçme sistemidir. Bu sistem tablolaştırılmıştır ve tabloda özellikle düşük glisemik indeksi (genelde 55 ve altı) olan besinlerin daha iyi tercih oldukları belirtilmiştir. Bu besinlerden örnekler verecek olursak: Bakliyatlar (kuru fasulye, nohut, mercimek gibi), kuruyemişler (fındık, ceviz, badem gibi), tahıllar (kara buğday, yulaf, çavdar, arpa gibi), meyve ve sebzelerin büyük çoğunluğu bu gruba girmektedir.

1. Protein

Günlük protein tüketimi her insanda farklı olmakla birlikte genelde günlük kalori gereksinimimizin %15’i ila %25’inin proteinlerden olması gerekmektedir. Diyabet kişilerde de yine bu oranlar önerilen oranlardır. İdeal oranda protein tüketiminin kan şekeri seviyesinin ideal aralıkta kalmasına katkısı yadsınamaz. Özellikle genellikle kan şekeri yüksek seyreden hastalarda karbonhidrat tüketimi ile birlikte protein tüketimi olduğunda kan şekerinin daha dengeli seyrettiği gözlemlenmiştir.

3. Yağ

Diyabetik kişilerde en temel hedef her zaman doğmuş yağ ve kolesterol içeren yağ alımını sınırlamaktır. Kolesterol içeren besinler temelde süt ve süt ürünleri ile et ve et ürünleridir. Süt ve süt ürünleri tüketiminde yağsız olan ürünler bir tercihtir. Bir diğer seçenek ise diyetisyeniniz tarafından hazırlanan diyette hesaplanan ve kısıtlanan kolesterol miktarı ayarlamasıdır. Et ve et ürünlerinde ise mümkün olduğunda yağsız bölgeler tercih edilmeli ve pişirme yöntemine dikkat edilmelidir. Kızartma ya da kavurma kesinlikle tercih edilmemeli, mümkünse yağ kullanılmamalı, kullanılacaksa bitkisel yağlar tercih edilmelidir. Özellikle kullanılan yağın bitkisel (zeytin yağı başta olmak üzere) olması kalp hastalıklarına yakalanma riskini ciddi oranda azaltır.

Diğer önemli noktalar:

Diyabetik hastalar kilo kontrolü sağlamalıdır. Özellikle obezite diyabetin vücutta yarattığı tahribatı arttırmakta ve diğer organlara da zarar verdiği bilinmektedir. Özellikle yapılan araştırmalarda ideal kilolarda olmanın insülin seviyesinin dengelediği, kan şekerini ideal aralıkta tutmaya yardımcı olduğu gözlemlenmiştir.

İdeal beslenme tercihleri ile ilgili günümüzde bazı tartışmalar olsa da burada kişisel tercihlerimi belirtecek olursam, süreç başında hastalığın kontrolü açısından ana ve ara öğünlerin olduğu, açlık sürelerinin çok uzun tutulmadığı ve uykudan 3 saat önce beslenmenin bittiği bir plan uygulanmalıdır. İlaç kullanımı var ise hekim önerisine bağlı olarak öncesinde ya da sonrasında bir kahvaltı ile güne başlandıktan sonra mümkün oldukça planlanmış ve değişmeyecek öğünler içeren bir diyet, uzun vadeli sonuçlar açısından kan şekerini normal seviyelerde tutacaktır. Bu noktada sebzeler ve kurubaklagiller ağırlıklı olarak tercih edilmeli, akdeniz tipi bir diyet ile ilerlenmelidir. Ara öğün opsiyonlarına baktığımızda, standart olarak meyve, kuruyemiş, süt ürünleri üçlüsü arasında tercih yapılabilir. Diğer opsiyonlara ise diyetisyeniniz ile beraber karar verebilirsiniz.

Beslenme planlamasını yaparken, yukarıda saydığım noktalara dikkat etmenin yanı sıra hayatınıza egzersizi de eklemelisiniz. Başlangıç olarak yarım saat boyunca tempolu ve mola vermeden yaptığınız bir yürüyüş ideal olacaktır. Yürüyüşün saati fark etmezken çok uzun bir açlığın ardından olmaması gerekir.

Bir diğer önemli nokta, uyku saatlerinizin düzenli ve stabil olmasıdır. Özellikle gece salgılanan hormonlardan da tam anlamıyla faydalanmak için en geç 00’da yatakta olmalı ve güne de çok geçe kalmadan başlamalısınız.

Su tüketiminiz bir diğer önemli husustur. Burada temelde kilogram başına 30 ml su idealdir (örnek: 70 kilo bir insan için 2.1 litre su yeterlidir). Ancak kısaca ve hesaplamalarla uğraşmadan günlük 8 ila 10 bardak su tüketmek de ihtiyacı büyük oranda giderecektir.

Son olarak diyabet hayat kalitesini etkileyebilen, farklı hastalıklara sebep olabilen bir hastalık iken; sağlıklı beslenme, doğru bir hayat, egzersiz, düzenli ve önerilen miktarda ilaç tedavisi ile etkilerinden korunabilir, mutlu bir hayat yaşayabilirsiniz.