HOŞGELDİN BAHAR!

Umut etmek, umudu hatırlamak ve hatırlatıcı bazı ritüeller yapmak insanın doğasında vardır ve

gereklidir. Bahar aylarına bugün itibariyle girmiş bulunmaktayız, baharı karşılamak bir çok kültürde

uygulanan bir gelenek haline gelmiştir. Bu kutlamaları Bulgaristan’ın komşu ülkeleri başta olmak

üzere Türkiye, Kosova, Makedonya, Romanya gibi Balkan ülkelerinde 1 Mart’ta görebilirsiniz. Peki bu

etkinliğin adı nedir?

MARTENİTSA NEDİR?

Okunuşu bölgeden bölgeye farklılık gösteren Martenitsalara ‘’Marteniçza’’, ‘’ Martenine’’ isimleriyle

de rastlayabilirsiniz, bu günlerin adı Baba Marta’dan yani ‘’Marta Nine’’den gelmektedir.. Türkiye’de

Marteniçka olarak bilinen kırmızı ve beyaz renkteki iplerden yapılan el yapımı bileklikler Şubat ayının

son haftasında hazırlanır, dilekler ve niyetler eşliğinde bileğe bağlanır. Dileğin gerçekleşmesi kişinin

kendinin yapmasıyla veya hediye olarak gelmesiyle doğrudan alakalıdır, satın alınırsa dileğin

gerçekleşmeyeceği düşünülür. Marteniçka’nın kolumuzu terkedişi ilk leylek veya kırlangıç

görüldüğünde gerçekleşir. Bu ayrılık; çiçek açmaya başlamış bir ağacın dalında veya büyük bir taşın

altında sonlanır. İnanışa göre bileğimizdeki yolculuğu tamamlanan Marteniçka’nın doğaya teslimi

kötü enerjinin vücudumuzu terkedişini simgeler. Umut dolu başladığımız yeni mevsim ile iyi dileklerin

ve coşkulu hislerin varlığı Mart ayı boyunca kırmızı beyaz bileklikler ile hatırlanmaya çalışılır.

Her ayrıntısı bir simge içeren, bir anlamı işaret eden Bulgaristan etkinliğinde kırmızı ve beyaz iplerin

de bir anlamı var. Beyaz rengin huzuru, kırmızı rengin ise hayatı temsil edildiğine inanılıyor. Mart’ta

gücünü toplamaya başlayan güneş, bu çabayı sarfederken insanların tenine bir koyuluk düşürüyor.

Yapılan iplerin bileğe bağlanması güneşin yakmasından korunmak, sağlıklı ve güçlü yaşamak için

yapılıyor.

SICAK HAVA ELÇİSİ LEYLEK VE KIRLANGIÇLAR

Havalar ısınmaya başladığında gerçekleşen leylek ve kırlangıç göçü sayesinde yaz mevsiminin

memleketimize geleceğinin haberini alıyoruz, böylece Marteniçka’nın son zamanlarına yaklaşmış

oluyoruz. İlk leylek ya da kırlangıç görüldüğünde çiçek açmış bir ağaca ‘’Ak kısmetim.’’ Diyip ne dileği

varsa bilekliğini bağlarken söylemelidir ya da bir taşın altına koyabilirsiniz.

9 gün sonra o taşın altına baktığımızda çok karınca varsa bu sene bereketli olacak demektir. Karınca

yerine büyük böcekler görürseniz korkmayın ve ürkütmeyin, size mal varlığınızın genişleyeceğini

anlatmaya çalışıyorlar. Marteniçka takan kişi leyleği gördüğünde ‘’ Ak kısmetim’’ diyerek ne dileği

varsa söyleyerek çiçeklenmiş ağaca asar.

Tarihçesi Paganizm’e kadar dayanan bu köklü geleneği günümüzde bir çok kişi niyetlerini hatırlamak,

isteklerine yoğunlaşmak ve geleceğe yeni umutlarla bakabilmek adına bir ritüel halinde

gerçekleştiriyor.

PİJO VE PENDA

Özellikle Bulgaristan’da kırmızı ve beyaz ipleri hayvanların boynunda, altın veya gümüşlere bağlı,

meyve ağaçlarının gövdelerinde görebilirsiniz. Hayvanlarda hastalıktan korumak, sürünün çoğalması

ve verimin artması düşünceleriyle kullanılırken, meyve ağaçlarına tarım yılının bereketi için bağlanır.

Altın ve gümüşlerde ise mal varlığının artması dışında, genç kızların güzel geçecek bir aile hayatı

kurabilmelerini sağlayacak eşi bulmaları için takıldığı da duyulmuştur. Farklı inanışlar dışında Bulgar

kökenli kişilerin bileklerine taktıları Martenitsalardan farklı olarak yine kırmızı ve beyaz iplerden ‘’Pijo

ve Penda ‘’ adında kuklalar yaptıkları da görülmektedir. Pijo ve Pende birbirine aşık iki kişiyi tasvir

eder. Onların aşkı, halk arasında, ağızdan ağıza yayıldığından dolayı çok sayıda Martenitsanın kendi

suretleriyle üretilmelerine ilham olmuşlardır. Bu aşk başlangıcın ve baharda yeniden yeşeren, hayat

bulan doğanın da sembolü olmuştur. Pijo; Bulgaristan topraklarında yaşayan çok çalışkan ve zeki,

mütevazi bir gençtir. Köyün en yakışıklılarından biri olan Pijo, kırmızı yanaklı, iyi kalpli ve dürüst

Penda’yı ilk gördüğü anda aşık olmuştur. Hayatlarını birleştirme kararı verdiklerinde köyde dillere

destan bir düğün yapılmıştır.. Yöre halkının çiftin sonsuz destekçisi olmasıyla her bahar geldiğinde

martenitsa zamanında ikisini tasvir eden beyaz bir erkek ve kırmızı bir kadın kukla yaparak insanı

yücelten aşk duygusunun hatırlanmasını sağlamaya çalışılır.

CEMRE VE İNSAN ARASINDAKİ İLİŞKİ

Bahar denince cemrelerden bahsetmemek olmaz cemre önce havaya, sonra suya, en son toprağa

düşer. Nedir bunun anlamı? İnsandaki karşılığı nedir diye düşünüldüğünde ‘’cemre ‘’ kelimesinin

günümüz Türkçesi karşılığı kor ateştir. Ateş elementi olarak değerlendirildiğinde sıcaklık, hareketlilik

ve canlılığı anlatır. Hermetik öğretide insandaki karşılığı şuuru simgeler. Hava elementi ateş ve su

elementinin birleşimidir, fikir ve muhakeme unsurunu göz önüne çıkartır. Su bünyesindeki her türlü

maddeyi eritebilir, bünyesinde barındırabilir, su şuur altının anlatıcısıdır. Toprak elementi diğer 3

elementin ana rengini oluşturur, maddi varlık yani bedendir.

Cemre ilk önce hava elementi ile insan benliğine fikir olarak düşer . İkinci seviyede su elementi şuur

altını canlandırıp fikir yürüttüğümüz şeyi destekler . Sonrasında ateş elementi ile insandaki karşılığı,

hareketi verir. Son olarak cemrenin bedene inmesiyle, toprak bereketlenir.

Niyetlerimizi yaptık kırmızı, beyaz iplerle bileğimize bağlandı , görünür oldu. Umudumuzun bahar

coşkusuyla arttığı ,güzel günlerin başladığını hatırlatan Marteniçkalarımızı yılın ilk kırlangıç yada

leyleğini görene kadar bileğimizde ,dileklerimizi yüreğimizde taşıyalım. Herkesin dileklerinin

gerçekleşmesi ümidiyle! Sevgiyle kalın.

HOŞGELDİN BAHAR!

etkinliğin adı nedir?

MARTENİTSA NEDİR?

SICAK HAVA ELÇİSİ LEYLEK VE KIRLANGIÇLAR

Beğenebileceğin Diğer Yazılar

Bir Yorum Yazın